Aktorzy Psychologiczni: Analiza 3 Systemów

Wprowadzenie

Trzej znani aktorzy, Marlon Brando, Robert De Niro i Robert Duvall, często są uważani za reprezentantów amerykańskiej szkoły psychologicznego aktorstwa. Chociaż wiele źródeł sugeruje, że stosowali oni Metodę w swojej pracy nad rolami filmowymi i przypisuje to Lee Strasbergowi, guru sztuki aktorskiej, w rzeczywistości żaden z nich nie był uczniem Metody. Strasberg, razem z innymi nauczycielami aktorstwa, takimi jak Stella Adler i Sanford Meisner, opracował własną metodę szkolenia aktorów, która opierała się na psychofizycznej koncepcji budowania postaci scenicznej i wywodziła się z Systemu Konstantego Stanisławskiego. Ich doktryny przyczyniły się do zmiany statusu aktora, który stał się współtwórcą i wpływał na ostateczny kształt filmu. Jednak pomimo tego, że te koncepcje są często mylnie określane jako aktorstwo Metody, w rzeczywistości to aktorstwo Metody to tylko jeden z wariantów, a Strasberg był jednym z jego najbardziej kontrowersyjnych przedstawicieli.

Metody Opracowane Przez Lee Strasberga w Actors Studio

Lee Strasberg, kontrowersyjny nauczyciel aktorstwa, uczynił pamięć emocjonalną kluczowym elementem Metody, co spotkało się z niezadowoleniem ze strony innych nauczycieli aktorstwa, takich jak Stella Adler. W przeciwieństwie do Stanisławskiego, który uczył, że umysł, ciało i uczucia aktora mogą być stymulowane pośrednio, Strasberg opierał swoją improwizację na sytuacjach ze środowiska aktora, czyli na jego własnych doświadczeniach życiowych, które były następnie wykorzystywane w procesie podstawienia. Jeśli aktor nie miał odpowiednich doświadczeń, podstawiał analogiczne emocje z własnego życia, aby odzwierciedlić potrzeby scenariusza.

Jednak wielu aktorów czuło niepokój związany z użyciem własnych, niedawnych doświadczeń emocjonalnych w pracy aktorskiej, obawiając się traumatycznych skutków. Strasberg ustanowił więc granicę czasową, według której aktorzy nie mogli sięgać do wspomnień sprzed ostatnich siedmiu lat i zalecał udział w sesjach psychoanalizy dla studentów o wrażliwym ego. Strasberg uważał, że autentyczne emocje są kluczowe w aktorstwie, a działania są jedynie narzędziem, które ma pomóc aktorowi uzyskać podstawowe zachowania emocjonalne w momencie trudności. Według niego, problem postaci to nie tylko to, co ma ona zrobić w danej scenie, ale także przeszkoda, która utrudnia jej fizyczną lub emocjonalną ekspresję. Marilyn Monroe, uczestnicząc w warsztatach Actors Studio prowadzonych przez Strasberga, brała udział w sesjach psychoanalitycznych kilka razy w tygodniu, co pomagało jej rozwijać umiejętności reaktywowania emocji na żądanie.

Lee Strasberg eksperymentował z improwizacją, aby pomóc aktorom w rozwijaniu naturalnego przepływu myśli i emocji na scenie lub przed kamerą. W ten sposób aktorzy mogli rozwijać spontaniczność podczas swoich występów, jednocześnie zachowując przygotowane dialogi. Strasberg zachęcał swoich uczniów, aby wzbogacali scenariusze swoimi własnymi słowami, co doprowadziło do stworzenia niezapomnianej, całkowicie improwizowanej sceny emocjonalnej rozmowy telefonicznej w filmie "Pieskie popołudnie" z 1975 roku w reżyserii S. Lumeta, wykonanej przez ulubionego ucznia Strasberga, Al Pacino.

Lee Strasberg był przekonany, że prawdziwe aktorstwo wymaga żmudnego treningu psychofizycznego. Aktor przyjmuje impulsy z wyimaginowanych stymulacji jako wiarygodne, pobudzając właściwe reakcje zmysłowe, emocjonalne i motoryczne. Strasberg uważał, że wyobraźnia jest ważnym narzędziem, zwłaszcza w przypadku braku doświadczenia w "okolicznościach założonych". Zamiast stosować ćwiczenia koncentrujące się tylko na wyobraźni, Strasberg w pracy z aktorami stosował technikę "podstawienia", która łączyła relaksację, koncentrację i pamięć emocjonalną. W ten sposób aktorzy byli w stanie wykorzystać swoją wyobraźnię w pełni, aby osiągnąć pożądane efekty. Strasberg także przeformułował "magiczne jeśli" Stanisławskiego, nazywając je "twórczym jeśli".

Koncepcja Stelli Adler Odnosi Się Do Metody Aktorskiej Wykorzystywanej w Stella Adler Studio of Acting

Adler podkreślała, że akcja postaci jest nadrzędnym elementem, podobnie jak Stanisławski. Nauczając swoich studentów, skupiała się na tym, żeby działania były definiowane za pomocą aktywnych czasowników, które podkreślają ich dynamikę. Wprowadzała także pojęcie "słownictwa działań", które miało pomóc aktorom w budowaniu postaci. Według Adler, postać rozwija się poprzez jej postępowanie, a działania bohatera są ważniejsze niż słowa, ponieważ to właśnie działania decydują o wrażeniu, jakie bohater robi na widzach. Przykładowo, kiedy bohater idzie do sklepu, kupuje broń i zabija inną postać, to właśnie te działania są kluczowe dla rozwoju postaci, a nie słowa, które wypowiada.

Stella Adler kontynuowała myśl Stanisławskiego, według której pragnienia postaci kształtują ich uzasadnienia, a aktor powinien je formułować w taki sposób, aby prowadziły do działań zewnętrznych. Adler podzieliła uzasadnienia na dwa rodzaje: "natychmiastowe" i "wewnętrzne", które mobilizują do działania. Zwracała uwagę na trudności aktorów z graniem pełnych scen, więc zachęcała do wyznaczania początku, środka i końca każdego działania, a także do analizowania scenariusza w kontekście innych postaci. Adler wprowadziła pojęcie "kręgosłupa wydarzeń", odnoszącego się do ciągłej linii działania zaproponowanej przez rosyjskiego reżysera.

Podobnie jak Stanisławski, Adler uważała, że wyobraźnia aktora jest kluczowym elementem jego gry. Twierdziła, że pozwala aktorowi na wyjście poza jego własne życie i wcielenie się w postać, którą gra. Zachęcała aktorów do badania scenariuszy jak antropolodzy, analizując m.in. niuanse środowiska, w którym toczy się akcja. Robert De Niro był jednym z gorliwych wyznawców tej koncepcji aktorstwa i podczas przygotowań do roli w filmie "Łowca jeleni" (1978, M. Cimino), zamieszkał w Ohio i pracował w fabryce stali, aby lepiej poznać zachowania i wypowiedzi robotników, co pomogło mu w grze.Stella Adler uważała, że gimnastyka umysłu jest kluczowa dla aktorów, ponieważ pozwala wzmocnić ich wyobraźnię. Na jednym z ćwiczeń prosiła studentów, by wyobrażali sobie, że idą wzdłuż polnej drogi i zwracali uwagę na szczegóły, takie jak pogoda czy przeszkody na drodze. Adler podkreślała, że scenariusz często oferuje tylko podstawowe informacje, a zadaniem aktora jest je ożywić za pomocą wyobraźni. Innym ćwiczeniem, które Adler stosowała, było "podróżowanie", czyli opisywanie rzeczy bez ograniczeń i skojarzeń, aby rozbudzić wyobraźnię.

Stella Adler była niechętna do wykorzystywania pamięci emocji przez aktorów jako narzędzia, gdy wymagana emocja nie może zostać pobudzona przez działanie postaci. Zamiast tego, zalecała, aby aktorzy odwoływali się do analogicznych zdarzeń z własnego życia, a nie do emocji, które temu zdarzeniu towarzyszyły. Jednak zdawała sobie sprawę, że korzystanie z takiej pamięci może wydobyć na powierzchnię uśpione siły psychiczne i spowodować problemy emocjonalne u aktora.

W przeciwieństwie do Strasberga, który skupiał się na prawdzie emocjonalnej, Adler podkreślała znaczenie fizycznego aspektu postaci, czasami kosztem życia emocjonalnego i psychologicznego. Adler uważała, że to, co postać mówi i robi, określa jej charakter, a fizyczne aspekty postaci są najważniejsze. Rola Roberta De Niro w filmie "Wściekły Byk" jest przykładem budowania ekranowej postaci na podstawie koncepcji bazującej na fizycznej transformacji, gdzie aktor przybrał na wadze prawie trzydzieści kilogramów, aby zmienić się z zawodowego boksera na otyłego pijaka.

W Meisner/Carville School of Acting stosowana jest technika Sanforda Meisnera

Sanford Meisner i Stella Adler byli dwoma aktorskimi nauczycielami, którzy uważali, że kluczowym elementem pracy aktora jest działanie. Meisner uczył swoich uczniów, żeby nie skupiali się na emocjach, ale raczej na reakcjach na swojego partnera, ponieważ wewnętrzne działania aktora zależą od jego reakcji na partnera. Aby wytrenować swoich uczniów w wykorzystaniu wyobraźni jako narzędzia aktorskiego, Meisner przeprowadzał ćwiczenia, w których aktorzy mieli przygotować się do roli, wyobrażając sobie, co dzieje się z ich postaciami i jakie są ich emocje tuż przed rozpoczęciem sceny, a następnie reagować na siebie nawzajem. Meisner wyjaśniał, że jego podejście polega na przywróceniu aktorowi emocjonalnych impulsów i zachęcał swoich studentów do reagowania na siebie nawzajem, zawsze otwartych na sposób, w jaki inni reagują. Diane Keaton, jedna z uczennic Meisnera, odniosła się do takiego podejścia do aktorstwa, mówiąc, że reaguje na to, co dostaje, ponieważ to jest sposób pracy, do jakiego przywykła u Sanforda Meisnera.

Sanford Meisner nie stosował ćwiczeń pamięci emocji, ponieważ uważał, że nawet Stanisławski porzucił je z czasem. Zdaniem Meisnera, pamięć emocji nie jest skutecznym narzędziem, jeśli aktorzy i ich postacie nie mają podobnego życiowego doświadczenia, a konieczne są inne metody. Zalecał swoim uczniom, aby uczyli się tekstu mechanicznie, bez emocji, ponieważ te pojawiają się dopiero podczas pracy z partnerem. W tym samym czasie Meisner uważał, że paradoksalnie, nauka tekstu w ten sposób prowadzi do pewnej spontaniczności.

Podsumowanie

Opisane powyżej trzy style aktorstwa, które dążą do przedstawienia postaci zgodnie z zasadami realizmu psychologicznego, zapoczątkowały rewolucję aktorską w Stanach Zjednoczonych w latach 50. i były rozwijane przez kolejne dwie dekady. W tym okresie Oscary za najlepsze role otrzymywali kolejno "aktorzy psychologiczni", tacy jak Diane Keaton, Jon Voight, Dustin Hoffman i Robert De Niro. Mimo że najbardziej kontrowersyjna z tych technik, czyli Metoda Strasberga, spotkała się z krytyką, cieszyła się ona dużym zainteresowaniem wśród młodych adeptów, którzy byli zachęcani przez sukcesy aktorów, którzy ją praktykowali.

Obecnie jako reprezentanci modelu aktorstwa opartego na realizmie psychologicznym wymieniani są m.in. Daniel Day-Lewis, Leonardo DiCaprio, Joaquin Phoenix i Michelle Williams. Mimo upływu czasu programy dydaktyczne opracowane przez legendarnych amerykańskich nauczycieli nadal pozostają nienaruszone i stanowią podstawę nauczania aktorów w amerykańskich szkołach, które kontynuują ich dziedzictwo.